De warmtepomp is momenteel een van de meest energie-efficiënte en milieuvriendelijke manieren om een woning te verwarmen. Dankzij het gebruik van hernieuwbare energie uit de lucht, bodem of water kan een warmtepomp tot 5 keer minder energie verbruiken dan een traditionele verwarmingsketel. Hierdoor is het een aantrekkelijke optie voor wie energiekosten wil verlagen en de CO₂-uitstoot wil verminderen. In dit artikel ontdek je de werking van verschillende warmtepompen, hun efficiëntie, installatiekost en geschikt gebruik per situatie.
Wat is een warmtepomp en hoe werkt het principe?
Een warmtepomp is een apparaat dat warmte uit een natuurlijke bron (lucht, bodem of water) haalt en via een thermodynamisch proces naar een hogere temperatuur brengt om woningen te verwarmen. Het werkt volgens hetzelfde principe als een koelkast, maar dan omgekeerd: het onttrekt warmte uit de omgeving en geeft die binnen af.
De werking van een warmtepomp is gebaseerd op een gesloten koudemiddelcircuit waarbij vier hoofdcomponenten een rol spelen:
- Verdamper – Onttrekt warmte aan de omgeving en laat het koudemiddel verdampen.
- Compressor – Perst het gasvormige koudemiddel samen en verhoogt de temperatuur.
- Condensor – Geeft de warmte af aan het verwarmingssysteem van de woning.
- Expansieventiel – Laat het koudemiddel afkoelen en terug in vloeibare staat komen.
De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de Coefficient of Performance (COP). Een COP van 4 betekent dat een warmtepomp 4 eenheden warmte levert per 1 eenheid elektriciteit die hij verbruikt.
Daarnaast kunnen veel warmtepompen de cyclus omkeren, waardoor ze in de zomer kunnen dienen als koelsysteem voor woningen.
Waarom kiezen steeds meer Belgen voor een warmtepomp?
Steeds meer Belgen kiezen voor warmtepompen vanwege de energiezuinigheid, milieuvoordelen, dalende installatieprijzen en aantrekkelijke overheidssubsidies. Daarnaast spelen stijgende energieprijzen, strengere bouwvoorschriften en de wens om minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen een belangrijke rol in deze groeiende populariteit.
- De afgelopen 5 jaar is het aantal geïnstalleerde warmtepompen in België fors gestegen.
- De stijgende gas- en elektriciteitsprijzen maken warmtepompen financieel aantrekkelijker.
- Warmtepompen dragen bij aan de Belgische klimaatdoelstellingen en verlagen de CO₂-uitstoot.
- Vlaanderen en Wallonië bieden diverse subsidies om de transitie naar warmtepompen te versnellen.
Welke energiebronnen gebruikt een warmtepomp?
Een warmtepomp gebruikt hernieuwbare energiebronnen uit de omgeving: buitenlucht (aerothermische energie), bodemwarmte (geothermische energie) of water (hydrothermische energie). Deze natuurlijke warmtebronnen leveren lagetemperatuurwarmte die door de warmtepomp wordt geüpgraded tot bruikbare verwarming.
- Lucht: Warmtepompen halen warmte uit de buitenlucht, zelfs bij temperaturen onder het vriespunt.
- Bodem: Geothermische systemen benutten bodemwarmte, die jaarrond constant rond de 10-12°C blijft.
- Water: Water-water warmtepompen onttrekken warmte uit grondwater, dat een zeer stabiele temperatuur heeft.
- Zonnepanelen: In combinatie met PVT-panelen kan een warmtepomp op groene stroom draaien en zo nog duurzamer werken.
Hoe werkt een lucht-water warmtepomp?
Een lucht-water warmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht via een buitenunit met ventilator en verdamper. Het koudemiddel absorbeert deze warmte, wordt gecomprimeerd waardoor de temperatuur stijgt, en geeft de warmte vervolgens via een condensor af aan het watercircuit van de woning voor verwarming en warm tapwater.
Dit systeem heeft zowel een buitenunit als een binnenunit en functioneert efficiënt bij gematigde temperaturen. Bij zeer koude temperaturen onder -10°C neemt het rendement af, maar moderne modellen blijven tot -20°C operationeel.
Wat zijn de voordelen van een lucht-water warmtepomp in België?
Een lucht-water warmtepomp biedt in België voordelen zoals relatief lage installatiekosten zonder grondwerken, eenvoudige plaatsing in bestaande woningen, flexibele opstelling en goede prestaties in het gematigde Belgische klimaat.
- Lage installatiekost vergeleken met geothermische systemen.
- Eenvoudige integratie in bestaande woningen zonder grote renovaties.
- Werkt goed in het Belgische zeeklimaat, vooral in regio’s met milde winters.
- Compatibel met vloerverwarming en lage temperatuur radiatoren.
- Subsidies beschikbaar, vooral in Vlaanderen via Fluvius.
Lees meer over wat zijn de voordelen van een lucht-water warmtepomp?
Hoe efficiënt is een lucht-water warmtepomp bij lage temperaturen?
Bij lage temperaturen neemt de efficiëntie van een lucht-water warmtepomp af, maar moderne systemen kunnen nog steeds functioneren tot -20°C. Bij buitentemperaturen onder 0°C daalt de COP doorgaans tot 2-3 (vergeleken met 4-5 bij mildere temperaturen).
- Elektrische weerstandselementen kunnen bij zeer koude periodes tijdelijk bijspringen.
- Het ontdooiproces zorgt voor extra energieverbruik.
- SCOP-beoordeling geeft een nauwkeuriger jaarlijks rendement mee dan de COP.
Hoe werkt een water-water warmtepomp?
Een water-water warmtepomp onttrekt warmte uit grondwater via een onttrekkingsput en loost het afgekoelde water terug via een infiltratieput. Het koudemiddel neemt deze warmte op en doorloopt de klassieke compressiecyclus.
- Grondwater heeft een constante temperatuur van 10-12°C, wat zorgt voor stabiele prestaties.
- Hoogste rendement (COP tot 6) van alle warmtepompen door minimale temperatuursprong.
Lees meer over wat zijn de voordelen van een water-water warmtepomp
Hoe werkt een grond-water warmtepomp?
Een grond-water warmtepomp onttrekt warmte uit de bodem via een gesloten leidingensysteem gevuld met een water-glycolmengsel. Dit kan horizontaal of verticaal worden geïnstalleerd.
| Type | Diepte | Benodigde ruimte | Kosten |
|---|---|---|---|
| Horizontale collectors | 1-2 m | Groot grondoppervlak | Lager |
| Verticale boringen | 50-150 m | Klein oppervlak | Hoger |
Voordelen van geothermische energie in België:
- Efficiëntie blijft stabiel door constante grondtemperatuur.
- Geen buitenunit = geen geluidsoverlast.
- Passieve koeling mogelijk in de zomer.
Hoe werkt een lucht-lucht warmtepomp (airco)?
Een lucht-lucht warmtepomp, ook bekend als airco, onttrekt warmte aan de buitenlucht en geeft deze direct af aan de binnenlucht. Het systeem kan zowel verwarmen als koelen.
Lees meer over wat zijn de voordelen van een lucht-lucht warmtepomp?
Wat is het verschil tussen een airco en andere warmtepompsystemen?
| Kenmerk | Lucht-lucht warmtepomp | Lucht-water warmtepomp | Geothermische warmtepomp |
|---|---|---|---|
| Warmteafgifte | Lucht | Water (cv-systeem) | Water (cv-systeem) |
| Sanitair warm water | Nee | Ja | Ja |
| Koelfunctie | Ja | Ja | Ja |
| Installatiekosten | Laag | Midden | Hoog |
Wat kost een warmtepomp in België?
| Type warmtepomp | Prijsbereik (incl. installatie) |
|---|---|
| Lucht-lucht | €1.500 – €5.000 |
| Lucht-water | €8.000 – €16.000 |
| Bodem-water | €15.000 – €25.000 |
| Water-water | €20.000 – €30.000 |
Dankzij subsidies kunnen de netto kosten aanzienlijk lager uitvallen.
Wil je de juiste warmtepomp voor jouw situatie kiezen? Laat je goed informeren over de voordelen, nadelen en kosten van elk systeem, en geniet van een energiezuinige en duurzame verwarming in huis.
Lees meer over wat zijn de verschillende soorten warmtepompen en hun prijzen