Een expansievat is een essentieel onderdeel van een verwarmingssysteem. Het voorkomt overdruk door het uitzetten en inkrimpen van water bij temperatuurschommelingen op te vangen. Zonder een correct functionerend expansievat kunnen er drukproblemen ontstaan, wat schade aan het systeem en hogere onderhoudskosten kan veroorzaken.
In dit artikel ontdek je hoe een expansievat werkt, welke types er beschikbaar zijn en hoe je de juiste keuze maakt. Daarnaast bespreken we de prijzen in 2025, installatieadvies en veelvoorkomende problemen. Zo ben je goed voorbereid op de aanschaf of vervanging van een expansievat.
Wat is een expansievat en hoe werkt het?
Wat is het doel van een expansievat in verwarmingssystemen?
Een expansievat regelt de druk in een verwarmingssysteem door de volumeverandering van water bij temperatuurwisselingen op te vangen. Wanneer water verwarmd wordt, zet het uit en stijgt de druk. Zonder expansievat zou dit overbelasting van de leidingen en de ketel veroorzaken.
Dankzij een expansievat blijft de systeemdruk stabiel, wat de levensduur van de installatie verlengt en voorkomt dat de veiligheidsklep onnodig vaak opent. In cv-systemen met een gesloten circuit is een expansievat dus onmisbaar om schade en energieverlies te vermijden.
Hoe werkt een expansievat precies?
Een expansievat bevat een flexibel membraan dat twee compartimenten scheidt: één gevuld met gas en één dat in verbinding staat met het verwarmingssysteem. Wanneer de druk stijgt door de uitzetting van water, wordt het membraan naar het gascompartiment gedrukt en neemt het volume van het water toe.
Het gas (meestal stikstof of lucht) wordt samengedrukt, zodat het expansievat de schommelingen absorbeert zonder het systeem te overbelasten. Zodra de temperatuur daalt en het water krimpt, duwt het gas het membraan terug, waardoor de druk stabiel blijft.
Welke soorten expansievaten zijn er beschikbaar?
Wat zijn de verschillen tussen open en gesloten expansievaten?
Een open expansievat heeft direct contact tussen water en lucht en wordt geplaatst op het hoogste punt van een installatie, terwijl een gesloten expansievat een membraan gebruikt en onder druk werkt.
Oude verwarmingssystemen bevatten vaak open expansievaten, die langzaam water verdampen en gevoelig zijn voor roestvorming. Moderne gesloten expansievaten werken efficiënter, omdat ze geen direct contact met lucht hebben en de druk beter reguleren.
| Type expansievat | Voordelen | Nadelen |
|---|---|---|
| Open expansievat | Simpele werking, geen extra druk nodig | Roestvorming, verdamping van water |
| Gesloten expansievat | Compact, minder warmteverlies, beter drukbeheer | Voordruk moet correct ingesteld worden |
Welke maten expansievaten bestaan er?
Expansievaten variëren van 8 liter voor kleine installaties tot 300 liter voor industriële toepassingen. De juiste maat hangt af van het waterinhoud van het systeem en de temperatuurverschillen.
Voor cv-installaties in woningen zijn modellen van 12 tot 25 liter gangbaar. Vloerverwarmingssystemen of warmtepompen vereisen vaak grotere expansievaten, afhankelijk van het waterdebiet en de installatiehoogte.
Hoe kies je het juiste expansievat?
Wanneer heb je een expansievat nodig?
Elk gesloten verwarmingssysteem, warmtepomp of zonneboiler vereist een expansievat om de druk te reguleren en schade te voorkomen. Daarnaast moet een expansievat regelmatig vervangen worden als het membraan veroudert of kapot is.
Bij een renovatie of de installatie van een nieuwe ketel is het belangrijk om de staat van het expansievat te controleren en zo nodig te vervangen. Ook bij problemen, zoals drukfluctuaties in de cv-installatie, is een nieuw expansievat vaak de oplossing.
Hoe bepaal je de juiste grootte van een expansievat?
De grootte van een expansievat wordt bepaald door de inhoud van het verwarmingssysteem, de maximale temperatuur en de werkdruk van de installatie.
Als richtlijn geldt dat het expansievat ongeveer 10% van het totale systeemvolume moet bedragen. De juiste keuze wordt verder beïnvloed door de hoogte van het leidingwerk, de voordruk en de veiligheidsklepinstelling.
Wat kost een expansievat in 2025?
De prijs van een expansievat varieert van €30 tot €140, afhankelijk van het volume, de kwaliteit van het membraan en het type installatie.
De materiaalkeuze, werkdruk en het merk spelen een grote rol in de prijsbepaling. Ook sanitaire expansievaten (voor waterdruksystemen) kunnen duurder zijn dan standaard modellen voor cv-installaties.
Waar vind je de beste aanbiedingen voor expansievaten?
Expansievaten zijn te koop bij sanitaire groothandels, bouwmarkten en online winkels, waar regelmatig kortingen en promoties beschikbaar zijn.
Het vergelijken van prijzen en seizoensacties kan een besparing opleveren. Installateurs kunnen expansievaten vaak voordelig aanbieden in combinatie met een ketelvervanging.
Hoe installeer je een expansievat?
Kan je zelf een expansievat installeren?
Je kunt een expansievat zelf installeren als je basiskennis hebt van loodgieterswerk, maar een professionele installateur biedt zekerheid en garantie.
Voor een correcte installatie moet de voordruk aangepast worden aan de specificaties van het verwarmingssysteem. Verkeerde montage kan leiden tot drukproblemen en lekkages, met mogelijk schade aan de ketel als gevolg.
Waar moet je op letten bij de plaatsing van een expansievat?
Een expansievat moet stevig worden gemonteerd, dicht bij de ketel, en in een verticale positie om slijtage aan het membraan te voorkomen.
Verder is het belangrijk om voldoende onderhoudsruimte te laten en de juiste aansluiting volgens fabrieksvoorschriften te gebruiken. Installatiefouten, zoals plaatsing in direct zonlicht of op een onstabiele ondergrond, kunnen de levensduur verkorten.
Wat zijn veelvoorkomende problemen met expansievaten?
Hoe herken je dat je expansievat defect is?
Een defect expansievat veroorzaakt drukverlies, klotsende geluiden in het systeem, of lekkage rond de aansluiting.
Andere signalen zijn een volledig hard aanvoelend vat (membraan kapot) of frequent bijvullen van de cv-installatie. In dat geval is vervanging noodzakelijk.
Hoe onderhoud je een expansievat correct?
Jaarlijkse controle van de voordruk en visuele inspectie op corrosie voorkomt defecten en verlengt de levensduur van het expansievat.
Tijdens het onderhoud van de ketel kan een installateur de druk en werking van het expansievat controleren en indien nodig bijstellen. Regelmatig onderhoud voorkomt onverwachte storingen.
Welke expansievat merken zijn betrouwbaar?
Wat zijn de beste expansievat merken in België?
Flamco, Reflex, Pneumatex, Caleffi en Elbi zijn bekende en betrouwbare merken die voldoen aan de Europese kwaliteitsnormen.
Deze merken bieden een breed gamma aan expansievaten voor huishoudelijke en industriële toepassingen, met een lange levensduur en kwalitatieve membranen.
Welke garanties bieden verschillende fabrikanten?
Fabrikanten bieden doorgaans 2 tot 10 jaar garantie, afhankelijk van het model en het gebruik.
Sommige merken verlengen de garantie bij professionele installatie of registratie. Een langere garantieperiode kan een goede indicatie zijn van de kwaliteit en betrouwbaarheid van het product.
Met deze uitgebreide gids weet je alles over expansievaten, van werking en installatie tot prijzen en onderhoud. Zo maak je een doordachte keuze bij de aanschaf van een nieuw expansievat.